Çocuk Psikologu

Kardeşler arası yaş farkı ne kadar olmalıdır?

En sık sorulan sorulardan biri ne zaman ikinci çocuğu yapmalıyım? Kardeşler arası yaş farkı ideali kaç olmalıdır? Bu yazımda bunlara detaylıca değineceğim.

Yaş farkına karar verirken değerlendirilecek konular; anne baba, anne baba ilişkisi, çocuğun gelişim dönemi gibi birçok faktör göz önüne alınmalı ve ondan sonra ikinci bir çocuk için karar verilmelidir.

Anne başta olmak üzere, anne ve baba enerji olarak kendilerini maddi ve manevi hazır hissediyorlarsa, gerçekten ikinci çocuğu istiyorlarsa doğru zaman o zamandır. İdeal olan yaş farkı nedir? Eğer siz psikolojik olarak, duygusal olarak buna hazır değilseniz aralarındaki yaş farkı anlamsız kalıyor. Siz gerçekten istediğiniz için olmalı ikinci çocuk. Çevre baskısı, çocuk baskısı, gelecek kaygısı ile ikinci çocuğu yaparsanız karşınıza çok büyük zorluklar çıkacaktır.

İlk iki yıl yeni bir kardeşin olması çok uygun değildir. Çünkü emzirme dönemidir. En azından çocuk o yaşı geçmiş olsun. 4 yaşına kadar çocuk egosantrik yani benmerkezcidir. Anneden çok fazla şey bekler. İstekleri o an yapılsın ister. Yeni bir çocuk gelirse buna ket vurabilir. Hem anne hem de ilk çocuk için zorlayıcı olabilir. Tabii ki bu bir genellemedir. Araştırmalar bu yönlü bir genelleme yapar ve hala da devam etmektedir. Bu ideal yaş farkı anneye göre de değişebilir. Enerjisi yüksek, hem ev işleri hem çocukların işlerini kaldırabilen bir sürü anne tanıyorum. Bazı anneler ise çok çabuk yorulur, Ev işleri, çocukların sorumluluğu ona ağır gelebilir ve kendisi yıprandığı gibi çocuk hatta eş de yıpranabilir. Bu kişinin tamamen kendisi ile alakalıdır. Kendinizi tanıyor ve ben zorlanırım diyen birisiyseniz ikinci çocuğu, ilk çocuğunuz okula başladığı zamanı da tercih edebilirsiniz. Ancak çocuklar arası yaş farkı arttıkça siz de yaşlanıyorsunuz ve bakım verme, ilgilenme düzeyiniz de yavaş yavaş düşüyor. Tabii ki bu durumlarda çocuğun evde ekstra bir bakıcısı olması da iki çocuk yaş farkını azaltabilir.

Hamilelik ve doğum kadının beden sağlığını etkileyen bir süreçtir. Doğumdan sonra beden sağlığının toparlanması gereklidir. Bu süre ise ortalama 3 yıla tekabül ediyor. Çocuktan sonra süt verme, gece sürekli kalkma, bakım verme gibi durumlar annenin beden ve ruh sağlığını etkileyen süreçlerdir. Doğum sonrasında gelişen ruhsal rahatsızlıklar da sık görülmektedir. Doğum sonrası depresyonu, doğum sonrası psikozu gibi ruh sağlığını etkileyecek önemli sorunlar ikinci bebeğin dünyaya gelişi ve annenin tekrar bakım sürecine girmesi başka sorunlara neden olabilir.

Çevresel koşullar da değerlendirilmelidir. Ailenin ekonomik durumu, birinci çocuk için yaptığı planlamaların ne kadar yerinde gittiği, anne baba arası ilişkinin nasıl sürdüğü ikinci çocuk planlarken bakılması gereken önemli etkenlerdir.

0-3 yaş çocukların bedensel, ruhsal ve beyin olarak hızlı gelişim gösterdiği bir evredir. Bu gelişim beslenme, çevresel koşullar, anne ile olan ilişkisinden etkilenir. Bu süreçte bebek ile anne arasındaki ilişkinin daha fazla olması önerilir. Böyle bir dönemde anne baba da hazır değilse ikinci çocuğun gelmesi demek hem birinci çocuğun gelişimini hem de ikinci çocuğun gelişimini etkiler. Annenin yorgun, henüz kendini toparlayamamış olması, yardım ve destek alamıyor olması, birinci çocukla ilgilenmeyi ikinci çocuktan sonra bırakması ya da azaltması sonucunu oluşturabilir. Yeni gelen bebeğin uyku zamanları, süt, bezlenme ve alt temizlemesi gibi çok zaman alan süreçler annenin birinci çocuğun gelişimini destekleyeceği zamanlardan çalar. Bazı aileler ilk çocuğun gelişimini daha iyi yapabilmek ve duraksatmamak adına yeni doğana çok ilgi göstermemektedir. Oysa yeni doğan bir bebeğin bağlanma yapabilmesi için anne ile ilişkiye ihtiyacı vardır. Dolayısı ile hazırlıksız bir dönemde gelen ikinci çocuk hem yeni doğan için hem de daha önce gelen çocuk için gelişimi engelleyici bir faktör olabilir. Birlikte büyüme, paylaşma gibi kavramlar arada az yaş olsa dahi bazen sorun yaratabilir. Birden bire gelen bir bebekle birlikte, henüz kendisi de bir bebek olarak abi ya da abla olarak değerlendirilmek onu öfkelendirebilir. Böylelikle yeni doğan kardeşle bir şeyler paylaşmak yerine ona hınç besleme ve aksine uzak durma gibi bir yolu seçebilir. Diğer yandan çocuklar arasındaki yaş farkı arttıkça tabii ki çocukluk dönemindeki paylaşımları azalacaktır. Birinin ergenlik dönemi diğerinin bebeklikten çocukluğa geçiş dönemine denk gelebilir. Çocuklukları boyunca çok da paylaşımları olmamasına rağmen erişkin dönemde yaş farkı ne olursa olsun kardeşler arasındaki denge kendiliğinden oluşur ve paylaşımlar artabilir.

Çocuklar kardeş istiyor diye yeni bir bebek sahibi olunmaz. Buna anne baba karar verir. Doğru zaman kendinizi yeterli, ikinci kez ebeveyn olmaya hazır hissettiğiniz zamandır. İdeal olan annenin doğum sonrası vücudunun toplanması 3 yılı bulabileceği için, ilk çocuğun da ilk 3 yıl anne ile güvenli bağlanma kurması için 3 yıl diyoruz.

Uzman Klinik Psikolog Sabiha IŞIK